Współcześni klienci stawiają producentom żywności coraz większe wymagania. Kupowanie przez konsumentów produktów ekologicznych jest dowodem wzrostu ich świadomości żywieniowej oraz chęcią poprawy jakości życia swojego i bliskich. Szacuje się, że do 2020 r. liczba osób kupujących żywność ekologiczną wzrośnie nawet o połowę.
EKO gospodarstwa – moda czy stabilny trend?
Rozwojowi rolnictwa ekologicznego w Polsce sprzyja niski stopień zanieczyszczenia środowiska, duże zasoby siły roboczej na wsi, a przede wszystkim rosnący popyt na produkty ekologiczne będący wynikiem wzrostu świadomości konsumentów.
Znaczny wzrost zainteresowania produkcją ekologiczną w Polsce odnotowano dopiero po roku 2001 wraz z wprowadzeniem regulacji prawnych dotyczących produkcji żywności ekologicznej oraz wsparcia tego kierunku z budżetu państwa. Wejście Polski do UE dało krajowym producentom szansę do intensywnego rozwoju rolnictwa ekologicznego w kolejnych latach. Liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce w latach 2005–2013 wzrosła z 7,2 tys. do 26,6 tys.[1]. W 2015 r. ich liczba ustabilizowała się na poziomie 22,3 tys.. Znaczący udział gruntów w trakcie konwersji na produkcję ekologiczną[2] w naszym kraju przełoży się, prawdopodobnie na wzrost liczby producentów w najbliższych latach, a tym samym na zwiększenie podaży z produkcji krajowej[3].
Owoce ekologiczne
W 2014 r. na Uniwersytecie w Newcastle międzynarodowy zespół naukowców[4] przeprowadził analizę około 350 wyników badań porównawczych wartości odżywczych produktów ekologicznych i konwencjonalnych. Brytyjscy naukowcy potwierdzili, że ekologiczne owoce i warzywa zawierają cztery razy mniej pestycydów oraz posiadają do 70% więcej antyoksydantów – przeciwutleniaczy.
Z raportu o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wynika, że w 2014 r. 81% gospodarstw ekologicznych prowadziło wyłącznie produkcję roślinną, zaś 19% – zarówno produkcję roślinną, jak i zwierzęcą, natomiast 40% gospodarstw łączyło produkcję ekologiczną z produkcją konwencjonalną[5]. Ważnym aspektem polskiej produkcji ekologicznej są zwłaszcza owoce.
Truskawki – Polska 2015 r. stała się liderem w ich produkcji. Krajowe zbiory na poziomie 6 tys. ton stanowiły ponad 36% produkcji tych owoców w UE.
Jabłka – wolumen produkcji jabłek ekologicznych w 2015 r. na poziomie 15,2 tys. ton spowodował, że Polska znalazła się na drugim miejscu z 12% udziałem tych owoców w rynku UE, tuż za Włochami.
Śliwki – w 2015 r. zbiory ekologicznych śliwek na terenie kraju wyniosły 905 ton, co stanowiło 5% produkcji tych owoców na terenie UE. Polska była szóstym producentem śliwek ekologicznych w UE.
Łączna produkcja owoców ekologicznych w kraju w 2014 r. wyniosła 48,5 tys. ton i była o 8% większa w porównaniu z 2013 r. Najwięcej ekologicznych owoców zebrano w województwie lubelskim – 11,2 tys. ton, co stanowiło 23% ogółu ich krajowych zbiorów. Ważnymi dostawcami były również województwa: podkarpackie i mazowieckie. Z tych trzech województw pochodziło łącznie 56% krajowej podaży owoców ekologicznych.
Rynek owoców ekologicznych w Polsce ma znaczny potencjał do dalszego wzrostu. Rozwój produkcji zdrowej żywności w naszym kraju będzie niewątpliwie związany z rosnącą zamożnością społeczeństwa oraz z coraz większą świadomością konsumentów, co do właściwości prozdrowotnych oraz walorów sensorycznych produktów ekologicznych. Czynniki te wraz z pozytywnym wpływem na środowisko naturalne pozwalają z optymizmem patrzeć na przyszłość produkcji owoców ekologicznych w Polsce.
Przyszłość gospodarstw ekologicznych
Wartość globalnego rynku produktów ekologicznych przekroczyła już 80 mld dolarów. Unia Europejska jest drugim (po USA i Kanadzie) rynkiem zbytu produktów ekologicznych na świecie. Globalne tendencje widoczne są również
w Polsce. Po produkty organiczne sięga prawie połowa z nas, a żywność organiczna stanowi jedną z najbardziej rozwijających się gałęzi rolnictwa. Odbiorcy coraz bardziej świadomie wybierają produkty żywnościowe, kierując się nie tylko ceną czy wyglądem, ale zwracając uwagę na ich walory prozdrowotne. O wyborze produktów ekologicznych decydują również zalety związane z ochroną środowiska. Sprzyja to popularyzacji rolnictwa ekologicznego, które promuje zachowanie bioróżnorodności, a także ochronie środowiska i walorów krajobrazowych. Pozytywną tendencją jest wzrost zaufania polskich konsumentów do żywności ekologicznej, co stanowi dobry prognostyk na przyszłość.
Artykuł przygotowany przez Biuro Analiz i Programowania Agencji Rynku Rolnego
[1] Opracowanie ARR na podstawie danych IJHARS, Raporty o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2005–2014 oraz EUROSTAT.
[2] Okres konwersji oznacza czas przejścia z produkcji konwencjonalnej na produkcję ekologiczną, rozpoczyna się od momentu przystąpienia gospodarstwa do systemu kontroli i jest uzależniony od rodzaju produkcji (od 6 tygodni w przypadku drobiu nieśnego do 36 miesięcy w przypadku upraw wieloletnich, np. sadów i owoców jagodowych) – rozporządzenia: Rady (WE) nr 834/2007 oraz Komisji (WE) nr 889/2008.
[3] FiBL&IFOAM, 2017, The World of Organic Agriculture 2017, Frick and Bonn.
[4] Barański M., Średnicka-Tober D., Volakasis N. i in., 2014. Higher antioxidant and lower cadmium concentration and lower incidence of pesticide residues in organically grown crops: a systematic literature review and meta-analyses, British Journal of Nutrition, 112, str. 794–811.
[5] IJHARS, 2015. Raport o stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2013–2014, Warszawa oraz EUROSTAT database, Organic farming statistics.