W odpowiedzi na wniosek z VII Posiedzenia Krajowej Rady lzb Rolniczych, przekazany Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi pismem znak KRIR/MR/W/939/2017 z dnia 11 kwietnia 2017 r., dotyczący ujednolicenia przez ARiMR powierzchni maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) resort rolnictwa przekazał szczegółowe wyjaśnienia przygotowane przez Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa: Przede wszystkim należy wyjaśnić, że wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, zobowiązane są do ustanowienia zintegrowanego systemu zarządzania i konsoli, w tym do prowadzenia systemu identyfikacji działek rolnych, ustanowionego na podstawie map lub dokumentów, przy czym korzysta się z technik skomputeryzowanego systemu informacji geograficznych, najlepiej obrazów lotniczych lub satelitarnych (art. 70 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013). Od roku 2005 System Identyfikacji i Działek Rolnych (LPIS) działa w technologii geograficznych systemów informacyjnych. Rolą tego systemu jest stwierdzenie, czy dana działka ewidencyjna (zadeklarowana do płatności) istnieje, czy jest położona na terenach uprawnionych do dopłat i czy powierzchnia lub suma powierzchni działek rolnych położonych na danej działce ewidencyjnej (lub działkach ewidencyjnych) nie przekracza powierzchni uprawnionej do dopłat tzw. powierzchni ewidencyjno - gospodarczej, zwanej dalej „PEG”.
Dostępna w systemie ZSZiK (Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli) ortofotomapa cyfrowa, tj. zdjęcie powierzchni ziemi wykonane z samolotu tub satelity przetworzone do postaci metrycznej jest opracowaniem geodezyjnym wykonywanym zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Ortofotomapy cyfrowe pozyskane w trybie art. 12 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2016 r. poz. 1629, z późn. zm.) po wykonaniu prac stanowią własność Skarbu Państwa (art. 40, ust. 2 ww. ustawy), podlegają przekazaniu i włączeniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (zasobu centralnego) i są gromadzone w Centralnym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Ortofotomapy cyfrowe wykonane w układzie współrzędnych płaskich prostokątnych „ 1992”, tj. w państwowym systemie odniesień przestrzennych, stanowią najlepsze ogólnie dostępne źródło dokonywania pomiarów powierzchni oraz interpretacji w zakresie zagospodarowania i użytkowania gruntów, tj. stanowią podstawowy dokument do wykonywania pomiarów i kompleksowej oceny powierzchni kwalifikowanej w ramach działki.
Powyższe wskazuje jednoznacznie, iż system LPIS ustanowiony jest w oparciu o powszechnie obowiązujące przepisy prawa wspólnotowego, które muszą być przez Polskę stosowane. podkreślić należy, iż rolnicy we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej podlegają takim samym zasadom weryfikacji powierzchni, a żadna dowolność państw członkowskich w tym zakresie nie może być stosowana.
Zasady ustalania potencjalnej maksymalnej powierzchni kwalifikowanej do płatności powierzchni ewidencyjno-gospodarczej (PEG)] z wykorzystaniem ortofotomapy wynikają wprost z przepisów prawa wspólnotowego, które muszą być bezwzględnie stosowane przez każde państwo członkowskie, Maksymalna powierzchnia referencyjna (PEG) została określona w systemie LPIS dla danej działki referencyjnej zgodnie z art. 5 ust 1 rozporządzenia Komisji (UE) nr 640/2014. Zgodnie z art. 8 ust 1 pkt 4 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2017 r., poz. 278) jednolita płatność obszarowa przysługuje do powierzchni gruntów rolnych nie większej niż maksymalny kwalifikowany obszar, o którym mowa w art. 5 ust. 2 lit. a ww. rozporządzenia Komisji nr 640/2014.
Uwzględniając powyższe, kontrole administracyjne prowadzone są w oparciu o powierzchnie referencyjne systemu LPIS oraz materiały graficzne, na których rolnik zaznacza położenie działek rolnych na danej działce ewidencyjnej. W systemie informatycznym ARiMR zaimplementowane są wcześniej wyznaczone powierzchnie PEG. Pola zagospodarowania, na podstawie których określana jest powierzchnia PEG, są wykonane z dokładnością odpowiadającą dokładności ortofotomapy.
Odnosząc się do kwestii metodologii wyznaczenia wielkości PEG wyjaśniam, że powierzchnie PEG stanowią różnicę pomiędzy powierzchnią całkowita działki referencyjnej (działki ewidencyjnej), a powierzchnią obszarów nieuprawnionych do płatności (np. lasy, wody, drogi, siedliska itp. ), których granice są określone na podstawie ortofotomapy.
Obowiązkiem ARiMR, jako Agencji Płatniczej jest utrzymywanie w stanie aktualności baz danych referencyjnych LPIS oraz wykorzystywanie na bieżąco wszystkich dostępnych materiałów źródłowych stanowiących podstawę modyfikacji danych referencyjnych LPIS. Regulują to przepisy rozporządzenia komisji (UE) nr 640/2014. Źródłem zmian danych referencyjnych LPIS, będącym jednocześnie podstawą zmian maksymalnej powierzchni kwalifikowanej do płatności (PEG), są między innymi:
1.nowe ortofotomapy przedstawiające zmiany użytkowania gruntu,
2.informacje pochodzące z wyników kontroli na miejscu metodą inspekcji terenowej i metodą kontroli FOTO,
3.informacje o zmianach w sposobie użytkowania gruntu zasygnalizowane przez rolnika na materiale graficznym załączonym do wniosku spersonalizowanego,
4.informacje pozyskane z państwowego rejestru ewidencji gruntów i budynków (np. przeprowadzone scalania gruntów, podziały działek, modernizacje).
Aktualizacja powierzchni PEG prowadzona jest w kontekście pojedynczej działki referencyjnej i ma zapewnić jej aktualność, co najmniej trzyletnią. tzn. do momentu wymiany danych dotyczących ortofotomapy (ortofotomapy są wymieniane w cyklu 5 letnim) lub do momentu otrzymania bardziej aktualnych danych np. wyników kontroli na miejscu lub użytkowania gruntu wynikających z rejestru ewidencji gruntów i budynków (egib), zmiany w sposobie użytkowania, zasygnalizowane przez rolnika na materiale graficznym do wniosku spersonalizowanego.
Ponadto należy wskazać, iż stosownie do art. 72 ust. 3 ww. rozporządzenia nr 1306/2013, rolnikowi wraz z wnioskiem spersonalizowanym przekazywane są informacje dotyczące maksymalnego obszaru kwalifikującego się do jednolitej płatności obszarowej na danej działce referencyjnej. Maksymalną powierzchnię referencyjną (PEG) określoną w systemie LPIS dla danej działki referencyjnej stanowią grunty rolne spełniające kryteria określone w art. 35 rozporządzenia Komisji (UE) nr 639/2014.
Jednocześnie we wniosku o przyznanie pomocy, rolnik ma obowiązek wymienić szczegóły pozwalające na identyfikację wszystkich działek rolnych w jego gospodarstwie, ich powierzchnię, położenie oraz użytkowanie (art. 17 ust. 5 rozporządzenia nr 809/2014). Jeżeli nastąpiły jakiekolwiek zmiany w zakresie danych wpływających na kwalifikowalność do pomocy, w tym zmiany danych w porównaniu z danymi podanymi rolnikowi we wstępnie wypełnionym formularzu wniosku o przyznanie płatności (tzw. wnioski spersonalizowane) — rolnik winien te zmiany zgłosić, wprowadzając we wniosku o pomoc odpowiednie poprawki. Rolnik powinien dokonać korekty otrzymanych od ARiMR danych referencyjnych. Jeżeli poprawki dotyczą powierzchni działki referencyjnej, rolnik podaje aktualną powierzchnię każdej z odnośnych działek rolnych, a w stosownych przypadkach wskazuje na materiale graficznym nowy obrys działki referencyjnej czy też zakreśla przebieg prawidłowych granic działek rolnych (art. 16 rozporządzenia (UE) nr 809/2014). Rolnik ma zatem możliwość „zanegowania” wyznaczonego przez ARiMR maksymalnego kwalifikowalnego obszaru (PEG) w ramach poszczególnych działek referencyjnych, jeżeli uzna, że nie znajduje on potwierdzenia w oparciu o aktualny stan faktyczny. W takim przypadku, Agencja ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i dokonać ewentualnej korekty ustalonych w systemie LPIS powierzchni referencyjnych (PEG).
Z informacji przekazanych przez Agencję wynika, że powierzchnia ewidencyjno-gospodarcza PEG ulega zmianie jedynie w przypadku Stwierdzenia niezgodności dotyczącej powierzchni deklarowanej do płatności na poszczególnych działkach referencyjnych, a wartością wyznaczonego maksymalnego kwalifikowanego obszaru. W takim przypadku, organ prowadzący postępowanie ma obowiązek wyjaśnić stwierdzone nieprawidłowości stosownie do dyspozycji zawartej w art. 3 ust. 2 pkt. 1 i 2 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, w związku z art. 7 i 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (Kpa).
Jeżeli w trakcie prowadzonego postępowania wyjaśniającego organ uzna, że powierzchnia zgłaszana do płatności przez rolnika znajduje potwierdzenie w stanie faktycznym, to wówczas płatności przyznawane są do powierzchni deklarowanej przez rolnika, a dane zawarte w systemie LPIS podlegają aktualizacji (zgodnie z deklaracją rolnika). Natomiast, jeżeli powierzchnia zadeklarowane przez rolnika, nie znajdzie potwierdzenia w danych referencyjnych, płatność jest przyznawana do powierzchni ustalonej w systemie LPIS (po wyjaśnieniach).
Poniżej przedstawiono przykłady obrazujące wpływ informacji pozyskanych na podstawie różnych materiałów źródłowych na zmianę wartości PEG (zwiększenie lub zmniejszenie wartości PEG):
1) nowa ortofotomapa (nowe pokrycie ortofotomapy potwierdza zmiany użytkowania, czego skutkiem będzie zmiana (zmniejszenie) wartości PEG dla działek, na których wzniesione zostały budynki].
2) informacje pochodzące z wyników kontroli na miejscu metodą inspekcji terenowej i metody FOTO (z wizytacji w terenie i dokonanego pomiaru - wynika powiększenie obszaru użytkowanego rolniczo, czego skutkiem będzie zmiana (zwiększenie) wartości PEG dla kontrolowanej działki.
3) informacje o zmianach w sposobie użytkowania gruntu zasygnalizowane przez rolnika na załączniku graficznym do wniosku spersonalizowanego (rolnik otrzymał wniosek spersonalizowany z informacją o wartości PEG dla 2 działek; składając wniosek poinformował o tym, że „grunt nie jest użytkowany rolniczo”, czego skutkiem będzie zmiana wartość PEG dla obu działek). W przypadku zmian w sposobie użytkowania, zasygnalizowanym przez rolnika na materiale graficznym do wniosku spersonalizowanego, ustalenie maksymalnej powierzchni kwalifikowanej (PEG) w ramach działki referencyjnej następuje w trakcie prowadzonej kontroli administracyjnej na podstawie bezpośredniego pomiaru wykonanego rzez pracownika biura powiatowego na aktualnym obrazie ortofotomapy. Jak wcześniej podkreślono dokładność pomiaru wykonanego na podstawie obrazu ortofotomapy wynosi 0,25 m do 0,5 m.
4) informacje pozyskane z państwowego rejestru ewidencji gruntów i budynków (egib) - informacja z rejestru egib o zakończonym procesie scalania gruntów skutkuje zmianą wartości PEG dla wszystkich działek w obrębie.
Z przekazanych informacji wynika również, że w ARiMR wdrożony został system oraz pozyskane zostały narzędzia umożliwiające wykonywanie na bieżąco aktualizacji danych referencyjnych LPIS przez wykwalifikowanych i przeszkolonych pracowników ARiMR. Działania te umożliwiają wyjaśnianie rozbieżności i aktualizację danych w LFIS jeszcze przed wydaniem decyzji w sprawie przyznania płatności. A zatem ustalenie maksymalnej powierzchni kwalifikowalnej do płatności (PEG) następuje bezpośrednio w biurze powiatowym ARiMR i jest wykonywane na podstawie wszystkich dostępnych materiałów tj. ortofotomapy, wyników kontroli na miejscu, deklaracji i wyjaśnień składanych przez rolników. Dzięki wdrożonemu w ARiMR systemowi bieżącej aktualizacji powierzchni referencyjnych, stworzono możliwość ustalania powierzchni przez pracowników biur powiatowych w trakcie wizyty rolnika lub po jego uprzednim wezwaniu.